(wpis archiwalny) Zasady ogólne
Z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską ( TWE ) wynika generalnie zakaz udzielania pomocy publicznej. Dopuszczalna jest jednak pomoc publiczna na cele wymienione w TWE na warunkach i zasadach określonych w przepisach wspólnotowych.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 TWE, wsparcie przedsiębiorcy podlega przepisom dotyczącym pomocy publicznej, o ile jednocześnie spełnione są następujące przesłanki:
1. udzielone jest przez Państwo lub ze środków państwowych
2. przedsiębiorstwo uzyskuje przysporzenie na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku
3. ma charakter selektywny ( uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów )
4. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE.
W związku z wejściem w dniu 01.05.2004 r. Polski do Unii Europejskiej i koniecznością dostosowania przepisów w zakresie pomocy udzielanej przedsiębiorcom do wymogów przepisów prawa obowiązujących we Wspólnocie Europejskiej, z dniem 31.05.2004 r. utraciła moc prawną ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców ( Dz. U. Nr 141, poz. 1177 ze zm. ).
Obowiązującym obecnie aktem prawnym regulującym tryb postępowania organów podatkowych w zakresie udzielania pomocy podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą (przedsiębiorcom) m.in. w formie udzielania ulg w spłacie należności budżetowych, w tym podatków bądź zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę – oprócz ustawy Ordynacja podatkowa stały się stosowane bezpośrednio przepisy unijne oraz ogłoszona w dniu 31.05.2004 r. ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej ( Dz. U. z 2007 r., Nr 59, poz. 404 ), zwana dalej ustawą o pomocy publicznej.
Podatkowa pomoc przyznawana jest w formie decyzji administracyjnej, wyłącznie na wniosek podmiotu ubiegającego się o pomoc ( beneficjenta pomocy ), spełniający określone wymogi formalne określone zarówno w ustawie Ordynacja podatkowa, jak i w ww. ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o pomocy publicznej. Wsparcie danego przedsiębiorcy udzielane jest w ramach uznania administracyjnego z uwagi na ważny interes podatnika lub interes publiczny.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej przewiduje wsparcie w ramach:
1) pomocy de minimis,
2) programów pomocowych,
3) wyłączeń grupowych,
4) pomocy indywidualnej,
5) pomocy na restrukturyzację.1. Pomoc de minimis
Jest to pomoc uznawana za dopuszczalną, co oznacza, że jej udzielanie, pod warunkiem spełnienia ściśle określonych warunków, nie wymaga procedury notyfikacyjnej ( przekazania do Komisji Europejskiej ). O przyznaniu pomocy de minimis decydują organy podatkowe – na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa ( art. 67a oraz art. 67b ) z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. i obowiązującego od 01 stycznia 2007 r. Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis ( Dz. U. UE L 379.5 z dnia 28 grudnia 2006 r. ), które zastąpiło poprzednio obowiązujące Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. Zakres nowego rozporządzenia został rozszerzony o cały sektor transportu z wyjątkiem pomocy na nabycie pojazdów przeznaczonych do transportu drogowego, przyznawanej podmiotom gospodarczym prowadzącym działalność zarobkową w zakresie drogowego transportu towarowego. Stosuje się go również do pomocy przyznawanej podmiotom gospodarczym działającym w dziedzinie przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków ( art. 1 ust. 1 lit. c tego rozporządzenia ). Pomoc de minimis udzielana jest w przypadku, gdy ogólna kwota pomocy de minimis, o którą ubiega się podmiot prowadzący działalność gospodarczą ( beneficjent pomocy ) łącznie z wartością innej pomocy de minimis, otrzymanej przez niego w okresie trzech lat budżetowych, nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość 200.000 euro, a w odniesieniu do podmiotu gospodarczego działającego w sektorze transportu drogowego – 100.000 euro.
Dla sektora rolnego udzielanie pomocy de minimis reguluje Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 1860/2004 z dnia 6 października 2004 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis dla sektora rolnego ( Dz. U. UE L 325.4 z dnia 28 października 2004 r., zm. Dz. U. UE L 379.5 z 2006 r. i Dz. U. UE L 193.6 z 2007 r. ). Jest to pomoc, której wartość w okresie trzech lat budżetowych nie przekracza 3.000 euro.
Dla sektora rybołówstwa udzielanie pomocy de minimis reguluje Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 875/2007 z dnia 24 lipca 2007 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis dla sektora rybołówstwa i zmieniające rozporządzenie ( WE ) Nr 1860/2004 ( Dz. U. UE L 193.6 z dnia 25 lipca 2007 r. ). Jest to pomoc, której wartość w okresie trzech lat budżetowych nie przekracza 30.000 euro.
Oprócz ww. przepisów, zasady udzielania pomocy w ramach pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie regulują przepisy art. 5 oraz art. 37 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w ramach pomocy de minimis ( Dz. U. Nr 76, poz. 498 ) do pomocy de minimis, o której mowa w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis ( Dz. U. UE L 379.5 z dnia 28 grudnia 2006 r. ), wlicza się także ulgi, których zasady udzielania są określone w:
– art. 64e i 64f ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.),
– art. 44 ust. 7a-7j ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm. ),
– art. 25 ust. 11-16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych ( Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. ),
– art. 21 ust. 6-13 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ( Dz. U Nr 144, poz. 930 z póżn. zm. ).
Podstawą zakwalifikowania pomocy do pomocy de minimis bądź pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie jest informacja podatnika ( podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą ) o pomocy de minimis otrzymanej w ciągu trzech lat budżetowych obejmujących bieżący rok budżetowy oraz dwa poprzedzające go lata budżetowe, sporządzona z uwzględnieniem zaświadczeń, o których mowa w art. 37 ust. 1 i ust. 2 ustawy o pomocy publicznej, potwierdzających jej udzielenie. Informację oraz zaświadczenia podmiot ubiegający się o pomoc zobowiązany jest złożyć wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy. Tryb wydawania zaświadczeń oraz jego formę i treść określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie ( Dz. U. Nr 53, poz. 354 ). W przypadku pomocy de minimis udzielanej na podstawie decyzji, jeżeli w jej treści zostaną zawarte wszystkie elementy zaświadczenia określone w powyższym rozporządzeniu, decyzja taka pełni jednocześnie rolę zaświadczenia.
Pomoc de minimis nie może być przyznawana podmiotom gospodarczym znajdującym się w trudnej sytuacji w rozumieniu Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw ( Dz. U. UE C 244.2 z dnia 1 października 2004 r. ).Dowody niezbędne przy ubieganiu się o pomoc de minimis
– wniosek z uzasadnieniem,
– wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis jakie przedsiębiorca otrzymał w ciągu ostatnich trzech lat budżetowych poprzedzających dzień wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy ( bądź decyzje potwierdzające otrzymanie pomocy de minimis ) lub informacja o nie skorzystaniu z pomocy de minimis w tym okresie.Wniosek – wymagane informacje
– dane wnioskodawcy – imię i nazwisko ( nazwa ) przedsiębiorcy, adres zamieszkania
( siedziby ) oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP),
– rodzaj wnioskowanej ulgi ( umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty; w przypadku odroczenia należy podać datę płatności odroczonego zobowiązania, w przypadku rat – ilość i wielkość poszczególnych rat oraz terminy płatności ),
– przedmiot wniosku – wielkość i rodzaj zobowiązania podatkowego będącego przedmiotem sprawy ( np. podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od towarów i usług ) oraz okres, jakiego dotyczy ( np. 2005 r., marzec 2006 r. ),
– uzasadnienie wniosku poprzez wskazanie ważnego interesu strony lub interesu publicznego wraz z dowodami potwierdzającymi wystąpienie tych przesłanek ( np. oświadczenie o stanie majątkowym, bilans, rachunek zysków i strat, księga przychodów i rozchodów, sprawozdania finansowe ),
– przeznaczenie pomocy – we wniosku przedsiębiorca musi wskazać jednoznacznie, o jaką pomoc się ubiega ( np. pomoc de minimis ),
– klasa rodzaju działalności, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) ( Dz. U. Nr 33, poz. 289 i Nr 165, poz. 1727),
– forma prawna przedsiębiorcy ( np. przedsiębiorstwo państwowe, jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ),
– wielkość przedsiębiorcy ( mikroprzedsiębiorstwo, małe przedsiębiorstwo, średnie przedsiębiorstwo, inne przedsiębiorstwo ).Uwaga !
Należy pamiętać, że do czasu przekazania przez podmiot ubiegający się o pomoc zaświadczeń oraz niezbędnych informacji, pomoc nie może być udzielona temu podmiotowi.2. Pomoc w ramach programów pomocowych
Jest to pomoc indywidualna udzielana w ramach programów pomocowych. Notyfikacji (przekazaniu do Komisji Europejskiej) podlegają programy, natomiast pomoc indywidualna udzielana w ich ramach nie podlega temu obowiązkowi. Programy pomocowe są aktami normatywnymi ( ustawami albo rozporządzeniami ), które określają zasady, warunki, formy oraz podstawy przyznania konkretnego wsparcia przedsiębiorcom. Zawierają podstawowe elementy dotyczące udzielania pomocy, m.in. przeznaczenie (np. na szkolenia, badania i rozwój, ochronę środowiska, zwiększanie zatrudnienia, restrukturyzacje) i formy (dotacja, rozłożenie na raty płatności podatku, gwarancja, poręczenie, itp.). Wskazują także organy udzielające wsparcia, warunki dopuszczalności pomocy (m.in. określenie jej maksymalnej wielkości), czas trwania programu i jego beneficjentów.
Listę programów można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ( www.uokik.gov.pl ).3. Pomoc udzielana w ramach wyłączeń grupowych
Jest to pomoc na rozwój małych i średnich przedsiębiorców, na szkolenia oraz na zatrudnienie. O przyznaniu pomocy w ramach wyłączeń grupowych decydują organy podatkowe – na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa (art. 67a – odroczenie terminu płatności, rozłożenie spłaty na raty, umorzenie i art. 67b – określającego rodzaje pomocy publicznej ) z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. i rozporządzeń Rady Ministrów:
– z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw ( Dz. U. Nr 110, poz. 758 ),
– z dnia 22 maja 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na szkolenia ( Dz. U. Nr 93, poz. 622 ),
– z dnia 24 sierpnia 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na zatrudnienie ( Dz. U. Nr 158, poz. 1106 ).
Udzielanie pomocy zgodnie z zasadami i warunkami określonymi ww. rozporządzeniami nie wymaga procedury notyfikacyjnej, tj. akceptacji przez Komisję Europejską.4. Pomoc indywidualna
Jest to każda inna niż wymieniona w punktach powyżej pomoc, w tym wyodrębniona
w punkcie 5, która podlega każdorazowo notyfikacji, tj. uzgodnieniu z Komisją Europejską.
5. Pomoc na restrukturyzację
Pomoc na restrukturyzację to pomoc przewidziana w planie restrukturyzacji, udzielana przedsiębiorcy w celu realizacji procesu restrukturyzacji i ograniczona do minimum niezbędnego do przywrócenia długookresowej zdolności do konkurowania na rynku, biorąc pod uwagę w szczególności wielkość kosztów restrukturyzacji oraz wielkość i formę udzielanej pomocy.
Obecnie pomoc na restrukturyzację udzielana małemu i średniemu przedsiębiorcy została objęta programem pomocowym. O przyznaniu pomocy na ich restrukturyzację decydują organy podatkowe – na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa ( art. 67a oraz art. 67b § 1 pkt 3 lit. g ) z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej i obowiązującego od 12 października 2007 r. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 września 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na restrukturyzację ( Dz. U. Nr 179, poz. 1266 ). Pomoc na restrukturyzację udzielona małym i średnim przedsiębiorcom w ramach rozporządzenia stanowiącego program pomocowy nie wymaga notyfikacji Komisji Europejskiej. Rozporządzenie określa jednak szczegółowe warunki udzielania pomocy wskazując również przypadki, w których stanowi ona pomoc indywidualną na restrukturyzację w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o pomocy publicznej, podlegającą notyfikacji. Dotyczy to dużych przedsiębiorców, a także małych i średnich przedsiębiorców niespełniających warunków rozporządzenia, w tym określonych w § 3 ust. 3 ( m.in. przedsiębiorców wnioskujących o pomoc przekraczającą 10 mln euro ).
Beneficjentem pomocy na restrukturyzację udzielanej w ramach programu pomocowego może być przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki:
1) znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej ( w znaczeniu przepisów unijnych – kryteria te zostały określone w Komunikacie Komisji – Wytyczne Wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw ( Dz. Urz. UE C 244.2 z 1.10.2004r. ),
2) nie należy do grupy kapitałowej ani nie jest przejmowany przez taką grupę ( wyjątek stanowią przypadki, gdy przedsiębiorca wykaże, że trudna sytuacja, w jakiej się znalazł, ma wewnętrzny charakter i nie jest wynikiem nieuzasadnionego podziału kosztów w ramach grupy oraz nie może być przezwyciężona przez samą grupę ),
3) rozpoczął działalność gospodarczą w danej dziedzinie co najmniej trzy lata przed dniem wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy na restrukturyzację.
Pomoc na restrukturyzację nie może być udzielona, jeżeli restrukturyzacja przedsiębiorcy jest ograniczona wyłącznie do restrukturyzacji finansowej i nie prowadzi do usunięcia przyczyn powstania strat. To samo dotyczy przypadku, gdy pomoc służy finansowaniu nowych inwestycji, z wyjątkiem sytuacji, gdy są one niezbędne dla odzyskania przez przedsiębiorcę długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Pomoc na restrukturyzację nieobjęta programem pomocowym podlega notyfikacji przez Komisję Europejską po uprzednim uzyskaniu przez przedsiębiorcę opinii Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie – ministra właściwego do spraw rolnictwa. Z wnioskiem o wydanie opinii występuje, w myśl uregulowań ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r., podmiot ubiegający się o tę pomoc. Zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, do wniosku o wydanie opinii o pomocy indywidualnej na restrukturyzację, należy dołączyć informacje niezbędne do wydania opinii – określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 26 października 2004r. w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej ( Dz. U. Nr 246, poz. 2467, zm. Dz. U. z 2007 r. Nr 147, poz. 1034 ), plan restrukturyzacyjny, a także opinie podmiotu lub podmiotów udzielających pomocy o możliwości jej udzielenia na zasadach określonych w tym planie. Wnioski o wydanie opinii wraz z załączonymi do nich projektami, informacjami lub planem restrukturyzacyjnym, przekazuje się w formie papierowej i elektronicznej. Jeżeli w planie restrukturyzacyjnym podatnik zakłada m.in. udzielenie pomocy publicznej ( ulg ) z tytułu należności budżetowych, o wydanie opinii w tym zakresie winien się zwrócić do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego.
Rozporządzenie z dnia 11 września 2007 r. nakłada na przedsiębiorców obowiązek złożenia wraz z wnioskiem planu restrukturyzacji, a w przypadku pomocy notyfikowanej indywidualnie także analizy rynku, na którym prowadzi działalność gospodarczą, opracowanej przez niezależną instytucję.Plan restrukturyzacyjny winien zawierać co najmniej następujące elementy:
1. prezentację różnych założeń dotyczących rynku, wykorzystywanych w planie restrukturyzacyjnym,
2. analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa,
3. prezentację proponowanej przyszłej strategii przedsiębiorstwa oraz opis, w jaki sposób doprowadzi ona do przywrócenia długookresowej zdolności do konkurowania na rynku,
4. szczegółowy opis i zestawienie poszczególnych planowanych działań restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów,
5. harmonogram wdrożenia poszczególnych działań restrukturyzacyjnych oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego w całości,
6. informacje dotyczące zdolności produkcyjnych, a w szczególności ich wykorzystania i ewentualnej redukcji,
7. pełen opis finansowania procesu restrukturyzacji, obejmujący:
– wykorzystanie dostępnego własnego kapitału,
– sprzedaż aktywów rzeczowych i finansowych, w tym udziałów lub akcji spółek zależnych, mającą na celu finansowanie restrukturyzacji,
– finansowe zobowiązania udziałowców ( akcjonariuszy ) lub osób trzecich ( tj. kredytobiorców, banków ),
– wielkość pomocy publicznej i wykazanie jej niezbędności,
8. projekcję rachunków zysków i strat na kolejne pięć lat wraz z szacowaną stopą
zwrotu z kapitału oraz badaniem wrażliwości, w oparciu o kilka scenariuszy,
9. wskazania autorów planu restrukturyzacji ( imię i nazwisko lub firmę ) i datę jego sporządzenia.
Przepisy rozporządzenia z dnia 11 września 2007 r. zobowiązują przedsiębiorcę do realizacji planu restrukturyzacji zgodnie z jego założeniami. W przypadku dokonania zmiany w planie, która stanowić będzie zmianę pomocy istniejącej, projekt zmiany podlegać będzie notyfikacji na zasadach określonych w ustawie o pomocy publicznej.
Pomoc na restrukturyzację może być udzielana raz na 10 lat. Zasady udzielania pomocy publicznej na ratowanie i restrukturyzację określone zostały w Komunikacie Komisji – Wytyczne Wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw ( Dz. Urz. UE C 244.2 z 1.10.2004r. ) oraz w Rozporządzeniu Komisji /WE/Nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004r. wdrażającym Rozporządzenie Rady /WE/Nr 659/1999 ustanawiające szczegółowe zasady zastosowania artykułu 93 Traktatu WE ( Dz. Urz. UE L 140 z 30.04.2004r. ).
Dodatkowo wyjaśnia się:
Notyfikacja polega na przekazaniu Komisji Europejskiej, zgodnie z art. 88 Traktatu Wspólnoty Europejskiej, projektu programu pomocowego, projektu pomocy indywidualnej lub projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wraz z informacjami niezbędnymi dla oceny zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem.
Podmiot ubiegający się o pomoc inną niż de minimis, pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, zobowiązany jest do przedstawienia informacji według wzoru określonego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie informacji o otrzymanej pomocy publicznej oraz informacji o nieotrzymaniu pomocy ( Dz. U. Nr 61, poz. 413 ). Informację tę winien przedłożyć wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy publicznej.
Zasady udzielania ulg podatkowych.
Od 01.09.2005 r., w związku ze zmianą ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa ( Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm. ), wszystkie ulgi podatkowe zostały unormowane w jednym rozdziale – odrębnie w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Zmiany w unormowaniach dotyczących ulg podatkowych mają dwa główne cele: uporządkowanie tych przepisów przez przeniesienie ich do nowego rozdziału 7a „Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych” oraz dostosowanie ich do prawa UE o pomocy publicznej.
Ulgi mogą być jedną z form takiej pomocy, choć nie muszą. Prawo wspólnotowe określa dodatkowe wymagania, których spełnienie warunkuje przyznanie tych ulg.
Nie zmienił się natomiast katalog ulg. Nowe art. 67a, 67c, 67d są odpowiednikami dotychczasowych art. 48 i 67 Ordynacji podatkowej. Nadal organ podatkowy na wniosek podatnika może:
odroczyć termin płatności podatku,
rozłożyć zapłatę podatku na raty,
odroczyć termin zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami,
rozłożyć zapłatę zaległości podatkowej na raty,
umorzyć w całości lub w części zaległość podatkową, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Nie zmieniły się podstawowe przesłanki udzielania ulg. Musi je uzasadniać ważny interes podatnika lub interes publiczny. Nadal umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości albo w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Tak jak poprzednio, odrębnie unormowano udzielanie ulg na wniosek podatników prowadzących działalność gospodarczą. Organ podatkowy może udzielić im wszelkich ulg, jeśli nie stanowią one pomocy de minimis albo stanowią pomoc de minimis w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy de minimis. Chodzi o rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis ( Dz. U. UE L 379.5 z dnia 28 grudnia 2006 r. ). W art. 2 tego rozporządzenia wskazano szczegółowo warunki, jakie musi spełniać pomoc de minimis. Dla sektora rolnego i sektora rybołówstwa udzielanie pomocy de minimis regulują powołane wcześniej rozporządzenia: Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 1860/2004 z dnia 6 października 2004 r. i Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 875/2007 z dnia 24 lipca 2007 r. Pomocy de minimis udziela się poza programami pomocowymi i pomocą indywidualną.
Udzielanie ulg stanowiących pomoc publiczną uzależnione jest natomiast od spełniania wielu dodatkowych warunków przewidzianych w przepisach prawa UE. Inaczej niż ulgi niebędące pomocą publiczną, które są nadal uznaniowe, ulgi mieszczące się w tej pomocy muszą wspierać konkretne cele, mieć konkretne przeznaczenie.
W nowym art. 67b Ordynacji podatkowej szczegółowo wskazano rodzaje pomocy publicznej, w związku z którą mogą być udzielane ulgi w spłacie podatków dla przedsiębiorców. Chodzi przede wszystkim o pomoc udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia. Pomoc ta może, wedle nowych przepisów, mieć formę pomocy indywidualnej albo być udzielana w ramach programów pomocowych. W tych programach muszą się mieścić ulgi będące pomocą publiczną: udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym; udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim; udzielaną w celu promowania i wspierania kultury dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty.
Kolejna grupa celów, które muszą wspierać ulgi stanowiące pomoc publiczną to: pomoc będąca rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, powierzonych na podstawie odrębnych przepisów; pomoc na szkolenia; na zatrudnienie; na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw; na restrukturyzację; na ochronę środowiska; na prace badawczo-rozwojowe; na pomoc regionalną; na pomoc udzielaną na inne cele określone przez Radę Ministrów w rozporządzeniu wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w nowym § 6 art. 67b Ordynacji podatkowej.
Rada Ministrów upoważniona została do wydania rozporządzeń określających szczegółowe warunki dopuszczalności pomocy w formie najczęściej stosowanych ulg. Rozporządzenia te, będące programami pomocowymi, muszą zaakceptować Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub Komisja Europejska. Będą one podstawą do podejmowania decyzji w sprawie ulg podatkowych dla przedsiębiorców, bez konieczności odrębnego ich opiniowania i notyfikowania, tj. przekazywania Komisji Europejskiej.
W każdym przypadku indywidualnie rozpatruje się wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych. Analizuje się: przyczyny powstania zaległości, braku możliwości płatniczych zapłaty podatku w ustawowych terminach, sytuację majątkową, finansową i płatniczą ( także rodzinną ) w okresie powstania zobowiązań podatkowych, a także aktualną sytuację. Ocenia się charakter trudności ( przejściowe, długofalowe ), działania przedsiębiorcy zmierzające do poprawy sytuacji, źródła finansowania działalności, a także postawę podatnika w realizacji obowiązków podatkowych.
Podejmując decyzję zawsze się ma na uwadze, że ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych to rozwiązanie nadzwyczajne. Ich zastosowanie stanowi odstępstwo od zasady płacenia podatków w prawidłowej wysokości i w ustawowych terminach. Stawia przedsiębiorcę zawsze w uprzywilejowanej pozycji do innych przedsiębiorców, którzy działają w tych samych realiach rynkowych i borykają się z różnymi ( w tym podobnymi ) problemami związanymi z prowadzeniem działalności ( np. brak oferty na rynku, brak zdolności kredytowej, nierzetelność kontrahentów ), lecz płacących podatki. Z tego względu okoliczności, które uprawniają do udzielenia ulg winny mieć charakter szczególny, nadzwyczajny, a przyczyny powstania trudnej sytuacji z reguły powinny być niezależne od podatnika.
Bada się również efekty, jakie udzielona pomoc da podatnikowi ( czy jest celowa ) oraz budżetowi państwa ( czy zapewni wpływy z tytułu zaległych i bieżących podatków ).
W kontekście powyższego, udzielenie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych z uwagi na ważny interes podatnika ( istniejący obiektywnie ) lub ( i ) interes publiczny może nastąpić z ważnych przyczyn. Mogą nimi być:
– znaczne obniżenie zdolności płatniczej podatnika, spowodowane klęską lub innym wypadkiem losowym, a także sytuacja w której spłata lub wyegzekwowanie długu spowodowałaby upadek przedsiębiorstwa i w rezultacie podważyłoby w istotny sposób warunki jego egzystencji oraz zatrudnionych pracowników,
– zagrożenie egzystencji rodziny podmiotu wskutek pożaru, choroby, czy bezrobocia podatnika,
– trudna – w porównaniu z innymi zobowiązanymi do uiszczenia podatków z tego samego tytułu – sytuacja finansowa podatnika,
– sytuacja, w której umorzenie zobowiązania pozwoli przedsiębiorstwu na osiągnięcie równowagi ekonomicznej i w rezultacie uchroni go przed likwidacją lub upadłością,
– przejściowe trudności finansowe nie zawinione przez podatnika,
– trudna sytuacja materialna, zagrożenie egzystencji.
Pomoc publiczna może być udzielana w ramach:
– pomocy regionalnej przeznaczonej na – nowe inwestycje, tworzenie nowych miejsc pracy związanych z dana inwestycją, pokrycie bieżących kosztów działalności przedsiębiorcy. Inwestycje mają duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego każdego regionu i decydujący wpływ na eliminację negatywnych zjawisk związanych ze stagnacją gospodarczą, w tym w szczególności problemu bezrobocia. Podstawowym warunkiem tej pomocy jest prowadzenie działalności gospodarczej na danym obszarze. Założeniem pomocy regionalnej jest jej przeznaczenie dla obszarów, których stopa życiowa jest szczególnie niska. Odnosi się to do obszarów, w których poziom produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca jest niższy od 75 % średniego PKB na jednego mieszkańca we Wspólnotach Europejskich. Jako cel pomocy regionalnej ustawa wskazuje pobudzenie długookresowego rozwoju obszarów o poziomie PKB niższym od średniej europejskiej; pułap pomocy dla województwa opolskiego – 50 %, liczony jako stosunek wartości pomocy ogółem wyrażonej jako ekwiwalent dotacji netto do kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą ( związane głównie z inwestycją, tworzeniem nowych miejsc pracy i ich utrzymaniem ).
– pomocy horyzontalnej przeznaczonej na – restrukturyzację przedsiębiorstw oraz pomoc doraźną, prace badawczo-rozwojowe, utrzymanie zatrudnienia lub utworzenie nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach, rozwój małych i średnich przedsiębiorców, ochronę środowiska, szkolenia na potrzeby określonych przedsiębiorców bezpośrednio związane z rozwojem ich przedsiębiorstw. Pomoc horyzontalna jest zawsze przeznaczona na określone zamierzenia – w tym tak istotne jak przywrócenie zdolności do konkurowania na rynku, tworzenie nowych miejsc pracy, zatrudnienie niepełnosprawnych czy prace badawczo-rozwojowe.
– pomocy w sektorach uznanych za wrażliwe, do których należą hutnictwo żelaza i stali, sektor włókien syntetycznych, żeglugi morskiej, budownictwa okrętowego, górnictwa węglowego oraz przemysł motoryzacyjny ( tu obowiązują odrębne przepisy ).
Zestawienie obowiązujących przepisów w zakresie udzielania pomocy publicznej:
1. Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej ( Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 ),
2. Przepisy wykonawcze do ww. ustawy:
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie i rybołówstwie ( Dz. U. Nr 53, poz. 354 ),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie informacji o otrzymanej pomocy publicznej oraz informacji o nieotrzymaniu pomocy ( Dz. U. Nr 62, poz. 413 ),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach ( Dz. U. Nr 194, poz. 1983 ze zm.),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2007 r. w sprawie sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie oraz informacji o nieudzielaniu pomocy ( Dz. U. Nr 71, poz. 475 ),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej oraz sprawozdań o zaległych należnościach przedsiębiorców z tytułu świadczeń na rzecz sektora finansów publicznych ( Dz. U. Nr 133, poz. 923 ),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 października 2007 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej ( Dz. U. Nr 190 , poz. 1402),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 października 2004 r. w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej ( Dz. U. Nr 246, poz. 2467 ze zm. ).
3. Przepisy określające warunki udzielania pomocy w zakresie niektórych ulg podatkowych:
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw ( Dz. U. Nr 110, poz. 758 ),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 maja 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na szkolenia ( Dz. U. Nr 93, poz. 622 ),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na zatrudnienie ( Dz. U. Nr 158, poz. 1106 ),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na restrukturyzacją ( Dz. U. Nr 179, poz. 1266 ),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie niektórych ulg w ramach pomocy de minimis ( Dz. U. Nr 76, poz. 498 ).
Ponadto informuje się, że wszelkie teksty aktów prawnych, tak unijnych jak i krajowych, regulujących problematykę udzielania pomocy publicznej oraz wyjaśnienia z tym związane, są dostępne na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod adresem: www.uokik.gov.pl oraz www.ukie.gov.pl/dtc.nsf
f: Chickenonline / pixabay
