Zasady ogólne
Z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską ( TWE ) wynika generalnie zakaz udzielania pomocy publicznej. Dopuszczalna jest jednak pomoc publiczna na cele wymienione w TWE na warunkach i zasadach określonych w przepisach wspólnotowych.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 TWE, wsparcie przedsiębiorcy podlega przepisom dotyczącym pomocy publicznej, o ile jednocześnie spełnione są następujące przesłanki:
1. udzielone jest przez Państwo lub ze środków państwowych
2. przedsiębiorstwo uzyskuje przysporzenie na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku
3. ma charakter selektywny ( uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów )
4. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE.
W związku z wejściem w dniu 01.05.2004 r. Polski do Unii Europejskiej i koniecznością dostosowania przepisów w zakresie pomocy udzielanej przedsiębiorcom do wymogów przepisów prawa obowiązujących we Wspólnocie Europejskiej, z dniem 31.05.2004 r. utraciła moc prawną ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców ( Dz. U. Nr 141, poz. 1177 ze zm. ).
Obowiązującym obecnie aktem prawnym regulującym tryb postępowania organów podatkowych w zakresie udzielania pomocy podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą (przedsiębiorcom) m.in. w formie udzielania ulg w spłacie należności budżetowych, w tym podatków bądź zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę – oprócz ustawy Ordynacja podatkowa stały się stosowane bezpośrednio przepisy unijne oraz ogłoszona w dniu 31.05.2004 r. ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej ( Dz. U. z 2007 r., Nr 59, poz. 404 ), zwana dalej ustawą o pomocy publicznej.
Podatkowa pomoc przyznawana jest w formie decyzji administracyjnej, wyłącznie na wniosek podmiotu ubiegającego się o pomoc ( beneficjenta pomocy ), spełniający określone wymogi formalne określone zarówno w ustawie Ordynacja podatkowa, jak i w ww. ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o pomocy publicznej. Wsparcie danego przedsiębiorcy udzielane jest w ramach uznania administracyjnego z uwagi na ważny interes podatnika lub interes publiczny.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej przewiduje wsparcie w ramach:
1) pomocy de minimis,
2) programów pomocowych,
3) wyłączeń grupowych,
4) pomocy indywidualnej,
5) pomocy na restrukturyzację.
1. Pomoc de minimis
Jest to pomoc uznawana za dopuszczalną, co oznacza, że jej udzielanie, pod warunkiem spełnienia ściśle określonych warunków, nie wymaga procedury notyfikacyjnej ( przekazania do Komisji Europejskiej ). O przyznaniu pomocy de minimis decydują organy podatkowe – na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa ( art. 67a oraz art. 67b ) z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. i obowiązującego od 01 stycznia 2007 r. Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis ( Dz. U. UE L 379.5 z dnia 28 grudnia 2006 r. ), które zastąpiło poprzednio obowiązujące Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. Zakres nowego rozporządzenia został rozszerzony o cały sektor transportu z wyjątkiem pomocy na nabycie pojazdów przeznaczonych do transportu drogowego, przyznawanej podmiotom gospodarczym prowadzącym działalność zarobkową w zakresie drogowego transportu towarowego. Stosuje się go również do pomocy przyznawanej podmiotom gospodarczym działającym w dziedzinie przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków ( art. 1 ust. 1 lit. c tego rozporządzenia ). Pomoc de minimis udzielana jest w przypadku, gdy ogólna kwota pomocy de minimis, o którą ubiega się podmiot prowadzący działalność gospodarczą ( beneficjent pomocy ) łącznie z wartością innej pomocy de minimis, otrzymanej przez niego w okresie trzech lat budżetowych, nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość 200.000 euro, a w odniesieniu do podmiotu gospodarczego działającego w sektorze transportu drogowego – 100.000 euro.
Dla sektora rolnego udzielanie pomocy de minimis reguluje Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 1860/2004 z dnia 6 października 2004 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis dla sektora rolnego ( Dz. U. UE L 325.4 z dnia 28 października 2004 r., zm. Dz. U. UE L 379.5 z 2006 r. i Dz. U. UE L 193.6 z 2007 r. ). Jest to pomoc, której wartość w okresie trzech lat budżetowych nie przekracza 3.000 euro.
Dla sektora rybołówstwa udzielanie pomocy de minimis reguluje Rozporządzenie Komisji ( WE ) Nr 875/2007 z dnia 24 lipca 2007 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis dla sektora rybołówstwa i zmieniające rozporządzenie ( WE ) Nr 1860/2004 ( Dz. U. UE L 193.6 z dnia 25 lipca 2007 r. ). Jest to pomoc, której wartość w okresie trzech lat budżetowych nie przekracza 30.000 euro.
Oprócz ww. przepisów, zasady udzielania pomocy w ramach pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie regulują przepisy art. 5 oraz art. 37 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie udzielania niektórych ulg w ramach pomocy de minimis ( Dz. U. Nr 76, poz. 498 ) do pomocy de minimis, o której mowa w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis ( Dz. U. UE L 379.5 z dnia 28 grudnia 2006 r. ), wlicza się także ulgi, których zasady udzielania są określone w:
– art. 64e i 64f ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.),
– art. 44 ust. 7a-7j ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm. ),
– art. 25 ust. 11-16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych ( Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. ),
– art. 21 ust. 6-13 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ( Dz. U Nr 144, poz. 930 z póżn. zm. ).
Podstawą zakwalifikowania pomocy do pomocy de minimis bądź pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie jest informacja podatnika ( podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą ) o pomocy de minimis otrzymanej w ciągu trzech lat budżetowych obejmujących bieżący rok budżetowy oraz dwa poprzedzające go lata budżetowe, sporządzona z uwzględnieniem zaświadczeń, o których mowa w art. 37 ust. 1 i ust. 2 ustawy o pomocy publicznej, potwierdzających jej udzielenie. Informację oraz zaświadczenia podmiot ubiegający się o pomoc zobowiązany jest złożyć wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy. Tryb wydawania zaświadczeń oraz jego formę i treść określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie ( Dz. U. Nr 53, poz. 354 ). W przypadku pomocy de minimis udzielanej na podstawie decyzji, jeżeli w jej treści zostaną zawarte wszystkie elementy zaświadczenia określone w powyższym rozporządzeniu, decyzja taka pełni jednocześnie rolę zaświadczenia.
Pomoc de minimis nie może być przyznawana podmiotom gospodarczym znajdującym się w trudnej sytuacji w rozumieniu Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw ( Dz. U. UE C 244.2 z dnia 1 października 2004 r. ).Dowody niezbędne przy ubieganiu się o pomoc de minimis
– wniosek z uzasadnieniem,
– wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis jakie przedsiębiorca otrzymał w ciągu ostatnich trzech lat budżetowych poprzedzających dzień wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy ( bądź decyzje potwierdzające otrzymanie pomocy de minimis ) lub informacja o nie skorzystaniu z pomocy de minimis w tym okresie.Wniosek – wymagane informacje
– dane wnioskodawcy – imię i nazwisko ( nazwa ) przedsiębiorcy, adres zamieszkania
( siedziby ) oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP),
– rodzaj wnioskowanej ulgi ( umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty; w przypadku odroczenia należy podać datę płatności odroczonego zobowiązania, w przypadku rat – ilość i wielkość poszczególnych rat oraz terminy płatności ),
– przedmiot wniosku – wielkość i rodzaj zobowiązania podatkowego będącego przedmiotem sprawy ( np. podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od towarów i usług ) oraz okres, jakiego dotyczy ( np. 2005 r., marzec 2006 r. ),
– uzasadnienie wniosku poprzez wskazanie ważnego interesu strony lub interesu publicznego wraz z dowodami potwierdzającymi wystąpienie tych przesłanek ( np. oświadczenie o stanie majątkowym, bilans, rachunek zysków i strat, księga przychodów i rozchodów, sprawozdania finansowe ),
– przeznaczenie pomocy – we wniosku przedsiębiorca musi wskazać jednoznacznie, o jaką pomoc się ubiega ( np. pomoc de minimis ),
– klasa rodzaju działalności, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) ( Dz. U. Nr 33, poz. 289 i Nr 165, poz. 1727),
– forma prawna przedsiębiorcy ( np. przedsiębiorstwo państwowe, jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ),
– wielkość przedsiębiorcy ( mikroprzedsiębiorstwo, małe przedsiębiorstwo, średnie przedsiębiorstwo, inne przedsiębiorstwo ).
Uwaga !
Należy pamiętać, że do czasu przekazania przez podmiot ubiegający się o pomoc zaświadczeń oraz niezbędnych informacji, pomoc nie może być udzielona temu podmiotowi.
2. Pomoc w ramach programów pomocowych
Jest to pomoc indywidualna udzielana w ramach programów pomocowych. Notyfikacji (przekazaniu do Komisji Europejskiej) podlegają programy, natomiast pomoc indywidualna udzielana w ich ramach nie podlega temu obowiązkowi. Programy pomocowe są aktami normatywnymi ( ustawami albo rozporządzeniami ), które określają zasady, warunki, formy oraz podstawy przyznania konkretnego wsparcia przedsiębiorcom. Zawierają podstawowe elementy dotyczące udzielania pomocy, m.in. przeznaczenie (np. na szkolenia, badania i rozwój, ochronę środowiska, zwiększanie zatrudnienia, restrukturyzacje) i formy (dotacja, rozłożenie na raty płatności podatku, gwarancja, poręczenie, itp.). Wskazują także organy udzielające wsparcia, warunki dopuszczalności pomocy (m.in. określenie jej maksymalnej wielkości), czas trwania programu i jego beneficjentów.
Listę programów można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ( www.uokik.gov.pl ).
